Genel Bakış
Her 7 çiftten yaklaşık 1'i kısırdır, yani bir yıl veya daha uzun süredir sık sık korunmasız cinsel ilişkiye girmelerine rağmen çocuk sahibi olamamışlardır. Bu çiftlerin yarısında erkek faktörü kısırlıkta rol oynar.
Erkek kısırlığı düşük sperm üretimi, anormal sperm fonksiyonu veya spermin iletilmesini engelleyen tıkanıklıklar nedeniyle oluşabilir. Hastalıklar, yaralanmalar, kronik sağlık sorunları, yaşam tarzı seçimleri ve diğer faktörler erkek kısırlığına katkıda bulunabilir.
Çocuk sahibi olamamak stresli ve sinir bozucu olabilir, ancak erkek kısırlığı için çeşitli tedaviler mevcuttur.
Belirtiler
Erkek kısırlığının başlıca belirtisi gebelik oluşturamamaktır. Başka belirgin belirti veya semptom olmayabilir.
Ancak bazı durumlarda kalıtsal bir bozukluk, hormonal dengesizlik, testis etrafındaki genişlemiş damarlar (varikosel) veya sperm geçişini engelleyen bir durum gibi altta yatan bir sorun belirti ve semptomlara neden olur. Fark edilebilecek belirti ve semptomlar şunlardır:
- Cinsel işlev sorunları — örneğin, boşalma zorluğu veya az miktarda sıvı boşalması, cinsel istekte azalma veya ereksiyonu sürdürmede zorluk (erektil disfonksiyon)
- Testis bölgesinde ağrı, şişlik veya yumru
- Tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonları
- Koku alamama
- Anormal meme büyümesi (jinekomasti)
- Yüz veya vücut kıllarında azalma veya kromozomal veya hormonal anormalliğin diğer belirtileri
- Normalden düşük sperm sayısı (mililitre semen başına 15 milyondan az sperm veya boşalma başına toplam sperm sayısı 39 milyondan az).
Ne zaman doktora görünmeli
Bir yıl boyunca düzenli, korunmasız cinsel ilişkiye girdikten sonra çocuk sahibi olamadıysanız veya aşağıdaki durumlardan herhangi birine sahipseniz bir uzmana başvurun:
- Sertleşme veya boşalma sorunları, düşük cinsel istek veya cinsel işlevle ilgili diğer sorunlar
- Testis bölgesinde ağrı, rahatsızlık, yumru veya şişlik
- Testis, prostat veya cinsel sorunlar geçmişi
- Kasık, testis, penis veya skrotum ameliyatı
- 35 yaş üstü bir partner
Nedenler
Erkek doğurganlığı karmaşık bir süreçtir. Partnerinizin hamile kalması için aşağıdakilerin gerçekleşmesi gerekir:
Sağlıklı sperm üretmelisiniz. Başlangıçta bu, ergenlik döneminde erkek üreme organlarının büyümesini ve oluşumunu içerir. Testislerinizden en az biri düzgün çalışmalı ve vücudunuz sperm üretimini tetiklemek ve sürdürmek için testosteron ve diğer hormonları üretmelidir.
Sperm, meniye taşınmalıdır. Sperm, testislerde üretildikten sonra, hassas tüpler onları meni ile karışana ve penisten dışarı atılana kadar taşır.
Menide yeterli sperm olması gerekir. Meninizdeki sperm sayısı (sperm sayısı) düşükse, spermlerinizden birinin partnerinizin yumurtasını döllemesi olasılığı azalır. Düşük sperm sayısı, mililitre meni başına 15 milyondan az sperm veya boşalma başına 39 milyondan az spermdir.
Sperm işlevsel olmalı ve hareket edebilmelidir. Sperminizin hareketi (hareketliliği) veya fonksiyonu anormal ise, sperm eşinizin yumurtasına ulaşamayabilir veya onu delemez.
Tıbbi nedenler
Erkek doğurganlığı sorunlarına çeşitli sağlık sorunları ve tıbbi tedaviler neden olabilir:
Varikosel. Varikosel, testislerin çevresindeki damarların şişmesidir. Erkek kısırlığının en yaygın geri döndürülebilir nedenidir. Varikosellerin kısırlığa neden olmasının kesin nedeni bilinmemekle birlikte, anormal kan akışıyla ilişkili olabilir. Varikoseller sperm miktarının ve kalitesinin azalmasına neden olur.
Enfeksiyon. Bazı enfeksiyonlar sperm üretimini veya sperm sağlığını etkileyebilir veya sperm geçişini engelleyen yara izlerine neden olabilir. Bunlara epididim iltihabı (epididimit) veya testis iltihabı (orşit) ve gonore veya HIV gibi bazı cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar dahildir. Bazı enfeksiyonlar kalıcı testis hasarına neden olabilse de, çoğu zaman sperm yine de alınabilir.
Boşalma sorunları. Retrograd ejakülasyon, meninin orgazm sırasında penis ucundan çıkmak yerine mesaneye girmesiyle oluşur. Çeşitli sağlık sorunları, diyabet, omurga yaralanmaları, ilaçlar ve mesane, prostat veya üretra ameliyatı dahil olmak üzere retrograd ejakülasyona neden olabilir.
Spermlere saldıran antikorlar. Anti-sperm antikorları, spermi yanlışlıkla zararlı istilacılar olarak tanımlayan ve onları ortadan kaldırmaya çalışan bağışıklık sistemi hücreleridir.
Tümörler. Kanserler ve kötü huylu tümörler, üremeyle ilgili hormonları salgılayan hipofiz bezi gibi bezler aracılığıyla veya bilinmeyen nedenlerle doğrudan erkek üreme organlarını etkileyebilir. Bazı durumlarda, tümörleri tedavi etmek için yapılan cerrahi, radyasyon veya kemoterapi erkek doğurganlığını etkileyebilir.
İnmemiş testisler. Bazı erkeklerde, fetal gelişim sırasında bir veya her iki testis karından normalde testisleri içeren keseye (skrotum) inemez. Bu duruma sahip olan erkeklerde doğurganlığın azalması daha olasıdır.
Hormon dengesizlikleri. Kısırlık, testislerin kendi bozukluklarından veya hipotalamus, hipofiz, tiroid ve böbrek üstü bezleri gibi diğer hormonal sistemleri etkileyen bir anormallikten kaynaklanabilir. Düşük testosteron (erkek hipogonadizmi) ve diğer hormonal sorunların altında yatan bir dizi olası neden vardır.
Spermi taşıyan tübüllerin kusurları. Birçok farklı tüp spermi taşır. Ameliyattan kaynaklanan kazara yaralanma, önceki enfeksiyonlar, travma veya kistik fibroz veya benzeri kalıtsal durumlar gibi anormal gelişim dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle tıkanabilirler.
Tıkanıklık, testis içinde, testisi boşaltan tüplerde, epididimde, vas deferenste, boşalma kanallarının yakınında veya üretrada dahil olmak üzere herhangi bir seviyede meydana gelebilir.
Kromozom kusurları. Klinefelter sendromu gibi kalıtsal bozukluklar — bir erkeğin iki X kromozomu ve bir Y kromozomuyla (bir X ve bir Y yerine) doğması — erkek üreme organlarının anormal gelişimine neden olur. Kısırlıkla ilişkili diğer genetik sendromlar arasında kistik fibroz ve Kallmann sendromu bulunur.
Cinsel ilişki sorunları. Bunlar arasında cinsel ilişki için yeterli ereksiyonu sürdürmede sorun (erektil disfonksiyon), erken boşalma, ağrılı cinsel ilişki, penisin altında üretra açıklığı olması (hipospadias) gibi anatomik anormallikler veya cinsel ilişkiye müdahale eden psikolojik veya ilişki sorunları yer alabilir.
Çölyak hastalığı. Çölyak hastalığı, buğdayda bulunan gluten adı verilen bir proteine karşı hassasiyet nedeniyle oluşan bir sindirim bozukluğudur. Bu durum erkek kısırlığına katkıda bulunabilir. Glutensiz bir diyete başladıktan sonra doğurganlık iyileşebilir.
Bazı ilaçlar. Testosteron replasman tedavisi, uzun süreli anabolik steroid kullanımı, kanser ilaçları (kemoterapi), bazı ülser ilaçları, bazı artrit ilaçları ve diğer bazı ilaçlar sperm üretimini bozabilir ve erkek doğurganlığını azaltabilir.
Önceki ameliyatlar. Vazektomi, skrotal veya testis ameliyatları, prostat ameliyatları ve testis ve rektal kanserler için yapılan büyük karın ameliyatları gibi bazı ameliyatlar meninizde sperm olmasını engelleyebilir.
Çevresel nedenler
Isı, toksinler ve kimyasallar gibi belirli çevresel unsurlara aşırı maruz kalma, sperm üretimini veya sperm işlevini azaltabilir. Belirli nedenler şunlardır:
Endüstriyel kimyasallar. Belirli kimyasallara, pestisitlere, herbisitlere, organik çözücülere ve boya malzemelerine uzun süre maruz kalmak düşük sperm sayısına katkıda bulunabilir.
Ağır metal maruziyeti. Kurşun veya diğer ağır metallere maruz kalmak da kısırlığa neden olabilir.
Radyasyon veya X-ışınları. Radyasyona maruz kalma sperm üretimini azaltabilir, ancak genellikle sonunda normale döner. Yüksek doz radyasyonla sperm üretimi kalıcı olarak azaltılabilir.
Testislerin aşırı ısınması. Yüksek sıcaklıklar sperm üretimini ve işlevini bozabilir. Çalışmalar sınırlı ve kesin olmasa da, saunaların veya jakuzilerin sık kullanımı sperm sayınızı geçici olarak bozabilir.
Uzun süre oturmak, dar giysiler giymek veya uzun süre dizüstü bilgisayarda çalışmak da skrotumunuzdaki sıcaklığı artırabilir ve sperm üretimini biraz azaltabilir. Ancak, araştırma kesin değildir.
Sağlık, yaşam tarzı ve diğer nedenler
Erkek kısırlığının diğer bazı nedenleri şunlardır:
Uyuşturucu kullanımı. Kas gücünü ve büyümesini teşvik etmek için alınan anabolik steroidler testislerin küçülmesine ve sperm üretiminin azalmasına neden olabilir. Kokain veya esrar kullanımı da sperminizin sayısını ve kalitesini geçici olarak azaltabilir.
Alkol kullanımı. Alkol içmek testosteron seviyelerini düşürebilir, erektil disfonksiyona neden olabilir ve sperm üretimini azaltabilir. Aşırı içki içmenin neden olduğu karaciğer hastalığı da doğurganlık sorunlarına yol açabilir.
Sigara içmek. Sigara içen erkeklerin sperm sayısı sigara içmeyenlere göre daha düşük olabilir. Pasif içicilik de erkek doğurganlığını etkileyebilir.
Kilo. Obezite, spermin kendisini doğrudan etkilemenin yanı sıra erkek doğurganlığını azaltan hormon değişikliklerine neden olmak da dahil olmak üzere doğurganlığı çeşitli şekillerde bozabilir.
Risk faktörleri
Erkek kısırlığıyla bağlantılı risk faktörleri şunlardır:
- Tütün içmek
- Alkol kullanmak
- Belirli yasadışı uyuşturucuları kullanmak
- Aşırı kilolu olmak
- Geçmişte veya şu anda belirli enfeksiyonlara sahip olmak
- Toksinlere maruz kalmak
- Testislerin aşırı ısınması
- Testislere travma geçirmiş olmak
- Daha önce vazektomi veya büyük karın veya pelvik cerrahisi geçirmiş olmak
- İnmemiş testis geçmişine sahip olmak
- Kısırlık bozukluğuyla doğmuş olmak veya kısırlık bozukluğu olan bir kan bağına sahip olmak
- Tümörler ve orak hücre hastalığı gibi kronik hastalıklar dahil olmak üzere belirli tıbbi rahatsızlıklara sahip olmak
- Belirli ilaçları almak veya kanser tedavisinde kullanılan cerrahi veya radyasyon gibi tıbbi tedavilere girmek
Önleme
Erkek kısırlığı her zaman önlenebilir değildir. Ancak, erkek kısırlığının bilinen bazı nedenlerinden kaçınmayı deneyebilirsiniz. Örneğin:
- Sigara içmeyin.
- Alkol tüketimini sınırlayın veya bundan uzak durun.
- Yasadışı uyuşturuculardan uzak durun.
- Sağlıklı bir kiloda kalın.
- Vazektomi yaptırmayın.
- Testislerde uzun süreli ısıya neden olan şeylerden kaçının.
- Stresinizi azaltın.
- Pestisitlere, ağır metallere ve diğer toksinlere maruz kalmaktan kaçının.
Tanı
Birçok kısırlık çiftinde birden fazla kısırlık nedeni vardır, bu nedenle her iki çiftin de bir doktora görünmesi gerekecektir. Kısırlığın nedenini belirlemek için bir dizi test gerekebilir. Bazı durumlarda, bir neden asla belirlenemez.
Erkek kısırlığı sorunlarının teşhisi genellikle şunları içerir:
Genel fiziksel muayene ve tıbbi geçmiş. Buna genital bölgenizin incelenmesi ve doğurganlığı etkileyebilecek kalıtsal durumlar, kronik sağlık sorunları, hastalıklar, yaralanmalar veya ameliyatlar hakkında sorular sorulması dahildir. Doktorunuz ayrıca cinsel alışkanlıklarınız ve ergenlik dönemindeki cinsel gelişiminiz hakkında sorular sorabilir.
Semen analizi. Semen örnekleri birkaç farklı şekilde elde edilebilir. Mastürbasyon yaparak ve doktorun ofisinde özel bir kaba boşalarak örnek verebilirsiniz. Dini veya kültürel inançlar nedeniyle, bazı erkekler alternatif bir semen toplama yöntemini tercih eder. Bu gibi durumlarda ilişki sırasında özel bir prezervatif kullanılarak meni toplanabilir.
Daha sonra meniniz, mevcut sperm sayısını ölçmek ve spermin şekli (morfoloji) ve hareketinde (hareketlilik) herhangi bir anormallik olup olmadığını kontrol etmek için bir laboratuvara gönderilir. Laboratuvar ayrıca semeninizi enfeksiyon gibi sorun belirtileri açısından kontrol edecektir.
Genellikle sperm sayıları bir numuneden diğerine önemli ölçüde dalgalanır. Çoğu durumda, doğru sonuçları garantilemek için belirli bir süre boyunca birkaç semen analiz testi yapılır. Sperm analiziniz normalse, doktorunuz muhtemelen daha fazla erkek kısırlığı testi yapmadan önce kadın partnerinizin kapsamlı bir şekilde test edilmesini önerecektir.
Spermiyogram'da (semen analizinde) görülen anormallikler hangileridir?
Semen analizinde yaygın olarak görülen bozukluklar şunlardır:
- Oligospermi: Sperm sayısının normalden düşük olması. Normalde bir mililitre semen örneğinde 15 milyon sperm veya daha fazla sperm bulunmalıdır. Oligospermi, sperm sayısının bu seviyenin altında olmasıdır.
- Azospermi: Semende hiç sperm bulunmaması durumudur. Bu, üreme organlarındaki ciddi bir problem veya tıkanıklık nedeniyle meydana gelebilir.
- Teratospermi: Sperm şeklinin anormal olması. Spermlerin anormal şekli, döllenme kapasitesini etkileyebilir. Kruger kriterlerine göre normal morfolojiye sahip spermatozoa oranı %4'den fazla olmalıdır. Bu seviyeden daha düşük ise anormallik var demektir.
- Asthenospermi: Spermlerin hareketliliğinin azalması, yani sperm hareketlerinin zayıf olması. Bu durum, sperm ile yumurtanın buluşmasını zorlaştırabilir.
- Nekrospermi: Semende bulunan spermlerin tamamının ölü olmasıdır. Bu durum da, döllenme için bir engel teşkil eder.
- Normozoospermi: Sperm sayısı, hareketliliği ve şekli normal olan durumdur. Bu, sağlıklı bir semen analizini ifade eder, ancak infertiliteyi etkileyebilecek başka faktörler olabilir.
- Hipospermi: Semen miktarının normalden düşük olmasıdır. Normalde bir semen örneğinde 1,5 mililitre veya daha fazla sıvı olmalıdır.
- Sperm Agregatları: Menideki spermlerin bir arada kümelenmesi, sperm hareketini engelleyebilir.
Bu bozuklukların bazıları tedavi edilebilirken, bazıları doğrudan üreme yeteneği üzerinde kalıcı etkiler yaratabilir. Semen analizindeki bozukluklar, genetik, çevresel faktörler, yaşam tarzı ve tıbbi durumlarla ilişkili olabilir.
Doktorunuz kısırlığınızın nedenini belirlemeye yardımcı olmak için ek testler önerebilir. Bunlar şunları içerebilir:
Skrotal ultrason. Bu test, vücudunuzun içinde görüntüler oluşturmak için yüksek frekanslı ses dalgaları kullanır. Skrotal ultrason, doktorunuzun testislerde ve destekleyici yapılarda varikosel veya başka sorunlar olup olmadığını görmesine yardımcı olabilir.
Transrektal ultrason. Rektumunuza küçük, yağlanmış bir çubuk yerleştirilir. Doktorunuzun prostatınızı kontrol etmesini ve meniyi taşıyan tüplerde tıkanıklık olup olmadığını kontrol etmesini sağlar.
Hormon testleri. Hipofiz bezi, hipotalamus ve testisler tarafından üretilen hormonlar cinsel gelişim ve sperm üretiminde önemli bir rol oynar. Diğer hormonal veya organ sistemlerindeki anormallikler de kısırlığa katkıda bulunabilir. Kan testi testosteron ve diğer hormonların seviyesini ölçer.
Boşalma sonrası idrar tahlili. İdrarınızdaki sperm, boşalma sırasında sperminizin penisinizden dışarı çıkmak yerine mesaneye geri gittiğini gösterebilir (geriye doğru boşalma).
Genetik testler. Sperm konsantrasyonu aşırı düşük olduğunda, genetik bir neden olabilir. Bir kan testi, Y kromozomunda genetik bir anormalliğin belirtileri olan hafif değişiklikler olup olmadığını ortaya çıkarabilir. Çeşitli doğuştan veya kalıtsal sendromları teşhis etmek için genetik test istenebilir.
Testis biyopsisi. Bu test, testislerden bir iğne ile numune alınmasını içerir. Testis biyopsisinin sonuçları sperm üretiminin normal olduğunu gösteriyorsa, sorununuz büyük ihtimalle bir tıkanıklıktan veya sperm taşınmasıyla ilgili başka bir sorundan kaynaklanmaktadır. Özel sperm fonksiyon testleri. Sperminizin boşalmadan sonra ne kadar iyi yaşadığını, yumurtaya ne kadar iyi nüfuz edebildiğini ve yumurtaya bağlanmada herhangi bir sorun olup olmadığını kontrol etmek için bir dizi test kullanılabilir. Bu testler sıklıkla kullanılmaz ve genellikle tedavi önerilerini önemli ölçüde değiştirmez.
Tedavi
Erkek kısırlığı tedavileri şunları içerir:
Ameliyat. Örneğin, varikosel genellikle cerrahi olarak düzeltilebilir veya tıkalı bir vas deferens onarılabilir. Önceki vazektomiler geri döndürülebilir. Menide sperm bulunmadığı durumlarda, sperm genellikle sperm alma teknikleri kullanılarak doğrudan testislerden veya epididimden alınabilir.
Enfeksiyonların tedavisi. Antibiyotik tedavisi üreme yolundaki bir enfeksiyonu iyileştirebilir, ancak her zaman doğurganlığı geri getirmez.
Cinsel ilişki sorunlarının tedavisi. İlaç veya danışmanlık, erektil disfonksiyon veya erken boşalma gibi durumlarda doğurganlığı artırmaya yardımcı olabilir.
Hormon tedavileri ve ilaçlar. Doktorunuz, kısırlığın belirli hormonların yüksek veya düşük seviyelerinden veya vücudun hormonları kullanma biçimindeki sorunlardan kaynaklandığı durumlarda hormon replasmanı veya ilaçlar önerebilir.
Yardımcı üreme teknolojisi (Tüp Bebek). Yardımcı üreme teknolojisi tedavileri, özel durumunuza ve isteklerinize bağlı olarak normal boşalma veya cerrahi ile testisten sperm çıkarma (TESE) yöntemleri ile sperm elde etmeyi içerir. Sperm daha sonra kadın genital yoluna yerleştirilir veya in vitro fertilizasyon veya intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu yapmak için kullanılır.
Tedavi işe yaramadığında
Nadir durumlarda, erkek doğurganlık sorunları tedavi edilemez ve bir erkeğin çocuk sahibi olması imkansızdır. Doktorunuz, bir çocuğu evlat edinmeyi düşünmenizi önerebilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri ve takviye ilaçlar
Hamile kalma şansınızı artırmak için evde atabileceğiniz birkaç adım vardır:
Cinsel ilişki sıklığını artırın. Yumurtlamadan en az beş gün önce başlayarak her gün veya gün aşırı cinsel ilişkiye girmek, partnerinizin hamile kalma şansını artırır.
Döllenme mümkün olduğunda cinsel ilişkiye girin. Bir kadının yumurtlama sırasında hamile kalma olasılığı yüksektir - bu, adet döngüsünün ortasında, adet dönemleri arasında gerçekleşir. Bu, gebe kalma mümkün olduğunda birkaç gün yaşayabilen spermin mevcut olmasını sağlayacaktır.
Kayganlaştırıcı kullanımından kaçının. jöle, losyonlar ve tükürük gibi ürünler sperm hareketini ve işlevini bozabilir. Doktorunuza sperm güvenli kayganlaştırıcılar hakkında danışın.
Sağlıklı bir yaşam tarzı sürün. Çeşitli sağlıklı yiyecekler yiyin, sağlıklı bir kiloyu koruyun, yeterince uyuyun ve düzenli egzersiz yapın.
Genel sağlığınıza zarar veren şeylerden kaçının. Alkol kullanımınızı bırakın veya azaltın, sigarayı bırakın ve yasadışı uyuşturucu kullanmayın.
Alternatif tıp Bitkilerin veya takviyelerin erkek doğurganlığını artırmaya yardımcı olup olmadığı veya ne kadar yardımcı olabileceği konusunda kanıtlar sınırlıdır. Bu takviyelerin hiçbiri, sperm kanalı defekti veya kromozomal bozukluk gibi kısırlığın belirli bir altta yatan nedenini tedavi etmez.
Sperm sayısını veya kalitesini iyileştirmek için olası faydaları gösteren çalışmalara sahip takviyeler şunlardır:
- Koenzim Q10
- Folik asit ve çinko kombinasyonu
- L-karnitin
- Selenyum
- C vitamini
- E vitamini
Erkek kısırlığı için diyet takviyeleri almadan önce doktorunuzla görüşün. Bunların işe yaradığına dair net bir kanıt yoktur ve bazı takviyeler yan etkilere neden olabilir veya aldığınız ilaçlarla olumsuz etkileşime girebilir.
Başa çıkma ve destek
Kısırlıkla başa çıkmak zor olabilir. Bilinmeyen bir konudur; ne kadar süreceğini veya sonucunun ne olacağını tahmin edemezsiniz. Kısırlık mutlaka sıkı çalışmayla çözülmez. Bir çiftin üzerindeki duygusal yük önemlidir ve başa çıkma planları yardımcı olabilir.
Tedavi sırasında duygusal stresi yönetin
Stres azaltma tekniklerini uygulayın. Örnekler arasında yoga, meditasyon ve masaj terapisi yer alır.
Danışmanlığa gitmeyi düşünün. Rahatlama eğitimi ve stres yönetimi gibi yöntemler kullanan bilişsel davranışçı terapi gibi danışmanlıklar stresi azaltmaya yardımcı olabilir.
Kendinizi ifade edin. Suçluluk veya öfke duygularını içinizde tutmak yerine başkalarına ulaşın.
Sevdiklerinizle iletişim halinde kalın. Eşinizle, ailenizle ve arkadaşlarınızla konuşmak faydalı olabilir.
Büyük stresler veya son yaşam değişiklikleri de dahil olmak üzere temel kişisel bilgileri yazın.
Ailenizde doğurganlık sorunları olup olmadığını öğrenin. Kardeşiniz veya babanız gibi erkek kan bağı olan bir akrabanızın doğurganlık sorunları veya diğer üreme sorunları olması doğurganlık sorunlarının nedenine dair ipuçları verebilir.
Doğumda veya erken çocukluk döneminde inmemiş testisleriniz veya diğer sorunlarınız olup olmadığını ebeveynlerinizden öğrenin.
Aldığınız tüm ilaçların, vitaminlerin ve takviyelerin bir listesini yapın. Buna daha önce kas yapıcı maddelerin kullanımı ve alkol, tütün, esrar veya diğer eğlence amaçlı uyuşturucuların kullanımı dahildir.
Eşinizi de yanınıza alın. Eşinizin ayrıca hamileliği engelleyebilecek herhangi bir doğurganlık sorununu kontrol etmek için testlere ihtiyacı olabilir. Doktorunuzun size verdiği talimatları takip etmenize veya aklınıza gelmeyen soruları sormanıza yardımcı olması için eşinizin de yanınızda olması iyi olur.
