Prostat nedir?
Prostat alt idrar yollarında, mesanenin (idrar torbası) altında üretranın etrafında yer alır (Şekil 1). Yalnızca erkeklerde bulunur. Semende bulunan sıvı üretir. Ejakülasyon (boşalma) sırasında meninin dışarı atılmasına yardımcı olan düz kaslar içerir. Sağlıklı bir prostat büyük bir ceviz büyüklüğündedir ve 20-25 mililitreküp hacmindedir. Erkeklerde yaşlanmayla birlikte yavaş yavaş büyür. Mesane çıkımında büyüyen prostat üretra ve mesane baskı uygular (şekil 2).
İyi huylu Selim Prostat Büyümesi
Prostat hastalıkları genellikle yaşlanmayla ilişkilidir. Elli yaşından büyük erkeklerde alt idrar yollarında rahatsız edici şikayetlere sebep olabilir.
Çoğu zaman bu semptomlar, iyi huylu selim prostat büyümesi (SPB) olarak bilinen prostat büyümesi ile bağlantılıdır (Şekil 2).
İHPB, SPB ve İHPE nedir?
İyi huylu prostat büyümesi (İHPB), her erkekte belli ölçülerde oluşan selim nitelikli bir durumdur. Bu durum, erkeklerin yaşlanmasıyla ortaya çıkan hormon değişiklikleriyle ilgilidir. Bu erkeklerin yaklaşık yarısında İHPB, selim prostat büyümesiyle (SPB) sonuçlanabilir. Buna karşılık bu büyüme, iyi huylu prostat engellemesi (İHPE) olarak adlandırılan bir durumda idrar akışını engelleyebilir.
İHPE, iyi huylu prostat büyümesi olan erkeklerin yaklaşık yarısında ortaya çıkar. Doktorunuz bu üç terimden birini kullandığında aynı durumu kastediyor olabilir çünkü bu durumların hepsi birbiriyle yakından ilgilidir. Selim prostat büyümesi yaygın bir hastalıktır. Erkeklerde yaşlanmayla oluşan hormonal değişiklikler ile ilişkilidir. Prostat hastalığı endişe vericidir ancak prostatta kanser olmadığının bilinmesi önemlidir.
Tedavi edilmese bile SPB prostat kanserine dönüşmez. Fakat selim prostat büyümesi ve prostat kanseri aynı dönemde ve birlikte gelişebilir. Bu konudaki endişelerinizi üroloğunuza danışabilirsiniz.
Selim prostat büyümesi, normal idrar yaptığınız yolu etkiler. Bu, büyüyen prostatın, mesane çıkışında idrar yoluna baskı yapmasıyla ortaya çıkar (Şekil 2). Şikayetleriniz bazen hafif olabilir. Örneğin daha sık idrar yapma ihtiyacı hissedersiniz veya mesanenizi tam boşaltmanız güçleşebilir. Bu hafif belirtiler yaşlanma sürecinin (hareket, hafıza ve esneklikteki azalma gibi) normal bir parçası olabilir. Doktorunuz bu hafif belirtileriniz için tedavi önermeyebilir.
Belirtiler bazen çok rahatsız edici olabilir ve yaşam kalitenizi olumsuz etkileyebilir. Bu durumda tedaviden yarar görebilirsiniz. Selim Prostat Büyümesi idrar akımınızı yavaşlatır, mesanenizi boşaltırken duraksamalı yapmanıza sebep olabilir. Veya idrarınızı başlatabilmeniz için bekleyip sonra zorlanmanız gerekebilir. Selim Prostat Büyümesi gün içinde çok sık idrara çıkmanıza ve gece mesanenizi boşaltmak için uykudan uyanmanıza (noktüri olarak bilinir) sebep olabilir.
Ayrıca ani sıkışmalara ve bazen de istemsiz idrar kaçırmaya (inkontians olarak bilinir) sebep olabilir. İdrar yaptıktan sonra mesanenizin tam boşalmadığını hissedebilirsiniz. İdrar akımınız damlama şeklinde sonlanır. İdrarınızı yapıp tuvaletten çıktıktan sonra iç çamaşırınıza damlama olabilir. Genellikle alt idrar yolu semptomları (AÜSS) olarak adlandırılan bu semptomların nedeni çoğu zaman Selim Prostat Büyümesine bağlıdır ve idrar boşaltma sistemini etkileyen diğer şartlardan kaynaklanabilir. Şikayetler genellikle tıkanmaya veya idrar kesesinin uyarılmasına bağlı olmak üzere 2 gruptur:
Tıkanmaya bağlı yakınmalar (Obstrüktif)
- İdrar kuvvetinin ve kalınlığının azalması
- İdrarı başlatmakta güçlük
- Kesik kesik idrar yapma
- İdrarın sonunda damlama
- İdrarı tam boşaltamama hissi
- İdrarda kan
İdrar kesesinin uyarılmasına bağlı yakınmalar (İrritatif)
- Sık idrar yapma ( gündüz ve gece )
- Ani idrar yapma isteği
- İdrar yapma hissi oluştuğunda idrar kaçırma
- İdrar yaparken yanma ve sızı hissinin olması
Selim Prostat Büyümesi nin komplikasyonlara ilişkin şikayetlar ise, Akut üriner retansiyonu (Ani olarak idrar yapamayarak yıkanma), işedikten sonra içeride yksek miktarda artık idrar kalması, Vezikoüreteral reflü, Pyelonefrit (böbrek iltihabı), Böbrek yetmezliği, Üriner staza bağlı mesane taşları oluşumu, idrardan kanama gelmesi, olarak özetlenebilir.
Tanı
Hekiminiz belirtilerinize neyin sebep olduğunu anlamak için birtakım testler yapar. Buna tanı denir. Önceki bölümde listelenen belirtiler yalnızca Selim Prostat Büyümesini değil birçok hastalığın işareti olabilir.
Bu yüzden doktorunuz tanı koymadan önce birtakım testlere ihtiyaç duyabilir. Öncelikle, doktorunuz sizin tıbbi özgeçmişinizi öğrenir ve fizik muayenenizi yaparlar.
Bu muayenenin bir parçası da parmakla makattan muayenedir (Şekil 4). Daha sonra idrar ve kan testleri, mesane ve prostatınızın görüntülenmesi ve gerektiğinde diğer testler yapılabilir.
Tanısal Testler
İdrar analizi (TİT): Enfeksiyon ve hematüriyi göstermesi açısından önem taşır.
IPSS (Uluslarası Prostat Semptom Skoru)
Böbrek fonksiyon testleri ve serum elektrolit düzeyleri
Üroflovmetri: Bu idrra akış hızı testidir, ancak yalnız başına mesane çıkım obstrüksiyonuyla güçsüz msane kası kasılmalarınının ayrımını yapamaz.
Üst üriner sistemin radyolojik değerlendirmesinin bellibaşlı endikasyonu hematürinin arlığıdır (USG, İVÜ).
Eğer iyi huylu prostat büyümeniz (SPB) var fakat sıkıntı veren herhangi bir alt idrar yolu semptomuyla (AÜSS) karşılaşmadıysanız, semptomlarda iyileşme sağlamak için ilaçlara veya cerrahi müdahaleye çoğu zaman ihtiyacınız olmayacaktır.
Bu durumda üroloğunuz hastalığınızı, bunun nasıl ilerleyebileceğini, belirti ve sorunlarınızın üstesinden nasıl gelebileceğinizi anlatacaktır. Ürologunuz hastalığınızı ilerleyen aylar veya yıllar içerisinde sıkı bir şekilde izleyecek ve gerektiği durumda tedaviye başlayacaktır.
Buna bekle-gör denir. Belirtileriniz hafifse ve yaşam kalitenizi bozmadığını düşünüyorsanız bekle gör sizin için iyi bir alternatiftir. Bu yaklaşım pasif bir yol olmayıp, hastalığınızın ilerlemediğinden emin olmak için yapılan düzenli kontrolleri içerir.
Doktorunuzun kullanabileceği terimler:
- AÜSS- Alt üriner sistem belirtileri
- Miktürasyon- İdrar yapma
- Noktüri- Gece idrar yapmak için uyanma ihtiyacı
- Post void rezidü idrar (PVR) – İdrar yapıktan sonra mesanede kalan idrar miktarı
- Sıkışma – Ertelenmesi güç olanaini idrar yapma ihtiyacı
- Üriner inkontinans – istemsiz idrar kaçırma
Selim Prostat Büyümesi olan çoğu erkek için herhangi bir tedaviye başlanmadan önce bekle gör yaklaşımı önerilebilir. Bu dönemde ciddi komplikasyonlar çok nadir olduğu için sıklıkla uygulanabilir. Gerçekten bazı belirtileriniz kendiliğinden düzelebilirken, bazıları yıllarca ilerlemeden kalabilir. Bekle gör tedavisi:
- Belirtilerinizin değerlendirlmesi
- Fiziki muayene
- Kan ve idrar testleri
- Hastalığınız konusunda eğitim
- Destekleme ve rahatlatma
- Yaşam tarzı ve kendini idare etme önerilerini kapsar.
İlaç tedavisi
İlaç tedavisi belirtiler rahatsız edici ve yaşam kalitesini etkilediği zaman önerilir. Doktorunuzla tartışabileceğiniz değişik ilaç tedavileri vardır. Sizin için en uygun tedaviye birlikte karar verebilirsiniz. Bu kararı vermede etkin olan faktörler:
- Belirtileriniz
- Prostatın büyüklüğü
- Tıbbi özgeçmişiniz
- Kişisel tercihleriniz ve değerleriniz
Selim Prostat Büyümesi tedavisinde kullanılan ilaçlar:
- Bitkisel ilaçlar (örneğin palmiye tohumundan yapılan Saw Palmetto)
- Alfa-blokerler
- 5 Alfa-redüktaz inhibitörleri (5ARI)
- Muskarinik reseptör antagonistleri (MRA)
- Fosfodiesteraz 5 inhibitörleri (PDE5)
Bu ilaçların kombinasyonları Her grup ilaç farklı bir yol ile işlev görür ve farklı sonuç ve yan etkilere sebep olur
İşeme günlüğü
Doktorunuz sizden işeme günlüğü tutmanızı isteyebilir. Bu günlüğe gün içerisinde ne kadar sıvı aldığınızı, ne sıklıkta ve ne kadar idrar yaptığınızı yazarsınız. Belirtilerinizi doktorunuzun daha iyi anlamasına yardım ettiği için tedaviye karar vermede işeme günlüğü önemli olabilir.
Cerrahi tedavi
Cerrahinin amacı Selim Prostat Büyümesi belirtilerini dindirmek ve idrar akımını artırmaktır. Doktorunuzla konuşabileceğiniz farklı tedavi yöntemleri vardır. Sizin için en iyi yönteme birlikte karar verebilirsiniz. Karar vermenizi etkileyen faktörler şunlardır:
- Şikayetlerinizin şiddeti ve yaşam kaliteniz
- Prostatınızın büyüklüğü
- Tıbbi özgeçmişiniz
- Hastanenizdeki mevcut tedavi yöntemi ve doktorunuzun tecrübesi.
- Kişisel öncelikleriniz ve değerleriniz. Hastalar için uygun tek bir tedavi yöntemi yoktur, tedavi kişiseldir ve hastadan hastaya değişir.
Cerrahiyi ne zaman düşünmeliyim?
- İlaç tedavisi almanıza rağmen belirtileriniz kötüleşirse
- Selim Prostat Büyümesi komplikasyonları geliştiğinde veya bu risk arttığında.
Örneğin, Böbrek yetmezliği - Böbreklerde genişleme - İdrar yapamama (üriner retansiyon) - Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu - Mesane taşı - İdrarda tekrarlayan kanama, oluştuğunda.
- İlaç tedavisini tolere edemiyorsanız
- Cerrahi tedaviyi ilaç tedavisine tercih ediyorsanız
Cerrahi tedavi sırasında doktor prostatın büyüyen kısmını (adenom olarak bilinir) çıkarır. Farklı cerrahi tedavi yöntemleri vardır. Temel cerrahi yöntemler:
- Transuretral prostat rezeksiyonu (TURP) (Altın standart yöntemdir)
- Transuretral prostat insizyonu (TUİP)
- Açık prostatektomi
- Lazer tedavileri
- Prostat stentleri
- Transuretral iğne ablasyonu (TUNA)
- Transuretral mikrodalga tedavisi (TUMT)
Günümüzde, Selim Prostat Büyümesinin endoskopik tedavisinde; minimal invaziv, yöntemlere doğru bir eğilim mevcuttur. Ancak yeni yöntemlerin erken ve geç dönem fonksiyonel sonuçları genellikle standart TUR-P ile karşılaştırılarak değerlendirildiği için TUR-P halen “altın standart” olma özelliğini korumaktadır (Şekil 5).
HoLEP tekniği, ameliyat süresi ve öğrenme eğrisinin uzun olmasına rağmen, özellikle çok büyük prostatlarda halen zorunlu olarak uygulanan açık prostatektominin yerini gelecekte alabilecektir.
